Σχολεία που ενθαρρύνουν το «επικίνδυνο» ελεύθερο παιχνίδι για καλύτερη προσοχή και συναισθηματική ωρίμανση

Επιμέλεια: Oμάδα m-Learn.gr

Σήμερα, πολλά σχολεία μπορούν  να ονειρευτούν την ταυτόχρονη βελτίωση σε επίπεδο συγκέντρωσης και καλύτερης προσοχής, τη μείωση περιστατικών ενδοσχολικής βίας (bullying), την αύξηση της αυτοπεποίθησης και την παράλληλη χρήση της κίνησης που εκπαιδεύει τον εγκέφαλο και εξαντλεί τα αποθέματα ενέργειας των μαθητών τους. Παρόλα αυτά, σε ένα σχολείο της Νέας Ζηλανδίας, όπως και σε ένα της Φινλανδίας, παρατηρούνται ακριβώς τα παραπάνω αποτελέσματα στους μαθητές τους μέσω των μεγαλύτερων σε διάρκεια διαλειμμάτων και των παιχνιδότοπων με ανεβασμένο δείκτη επικινδυνότητας. Με την πεποίθηση πως αυξάνοντας την πίεση για περισσότερη εργασία και μελέτη -και λιγότερο παιχνίδι- τα παιδιά θα καταφέρουν να εισαχθούν σε καλύτερα πανεπιστημιακά ιδρύματα και θα είναι πιο ανταγωνιστικά στη μελλοντική αγορά εργασίας, επιτυγχάνουμε το ακριβώς ανάποδο στην πραγματικότητα. Υποδαυλίζουμε την ακαδημαϊκή πορεία των μαθητών στερώντας το μόνο πράγμα που τους παρέχει την ουσιαστική γνωστική ανάπτυξη που χρειάζονται ώστε να διαπρέψουν σε ανώτερα επίπεδα: το διάλειμμα. Επομένως εύλογα εγείρεται το ερώτημα «Αυτό που κάνει η Νέα Ζηλανδία είναι πολύ καλό για να είναι αληθινό ή μήπως πρόκειται για μια τρελή προσέγγιση που είναι τόσο ρηξικέλευθη ώστε να μπορεί να σταθεί και να λειτουργήσει;»

Αξιοσημείωτο είναι δε, το γεγονός πως ολοένα και περισσότεροι ερευνητές παρατηρούν καθοδική πορεία των επιδόσεων των μαθητών σχολικής ηλικίας που δεν έχουνστην καθημερινή τους «δίαιτα»  ελεύθερο παιχνίδι με δραστηριότητες που βοηθούν στην ανάπτυξη αιθουσαίου συστήματος, της ιδιοδεκτικότητας, του οπτικού σχεδιασμού, του οπτικοκινητικού συντονισμού και της αδρής κινητικότητας. Επακόλουθα, η συχνότητα εμφάνισης αισθητηριακών δυσκολιών διαρκώς αυξάνεται έχοντας ως αποτέλεσμα την αύξηση φτωχών κι απρόσφορων συμπεριφορικών και κοινωνικών δεξιοτήτων.

Επιπρόσθετα, όχι μόνο τα σχολεία παρέχουν υπερβολικά ασφαλείς παιχνιδότοπους στις αυλές τους, που δεν συνεισφέρουν στην ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και τα περισσότερα εξ αυτών κάνουν πλέον διαλείμματα -το πολύ-  20 λεπτών. Αν και το διάλειμμα μπορεί να φαίνεται πια σαν προνόμιο για τα παιδιά, στην πραγματικότητα είναι καίριας σημασίας για τη μαθησιακή ανάπτυξη και τη γνωστική ωρίμανσή τους μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας. Όλες οι δραστηριότητες με τις οποίες εμπλέκεται το παιδί στην αυλή όπως το να συγκρούει και να συγκρούεται, να στριφογυρνάει, να πηδάει, να πετάει μπάλες, να κρέμεται με τα χεράκια του σε μπάρες και να παίζει κουτσό χτίζουν νευρικές συνάψεις στο αριστερό και δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για την καλύτερη ανάπτυξη της προσοχής και της συγκέντρωσης, του λόγου και της ομιλίας, της επικοινωνίας, της εισροής και εκροής αισθητηριακών πληροφοριών, του γραψίματος, της ανάγνωσης, της αναγνώρισης των γραμμάτων και της ακουστικής επεξεργασίας κατά την ακρόαση του εκπαιδευτικού στην αίθουσα.

Τα δύο 40λεπτα και χωρίς κανόνες διαλείμματα που προσφέρει το εν λόγω σχολείο στη Νέα Ζηλανδία θα μπορούσαν να παραλληλιστούν με το απόλυτο χάος, ωστόσο αποδεικνύεται πως οι μαθητές αποδίδουν καλύτερα μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας. Αν περπατούσες στη συγκεκριμένη αυλή, θα παρατηρούσες πως είναι γεμάτη με παλιοπράγματα που οι περισσότεροι γονείς δεν ξέρουν καν από που προέρχονται: παλιά κομμάτια από ξύλο, σύρμα, ατσάλινες δοκούς, κουτιά και η λίστα να μην έχει τελειωμό. Επίσης, θα παρατηρούσες κάποια παιδιά να σκαρφαλώνουν σε δέντρα, πιθανώς ψηλότερα από όσο θα έπρεπε, ενώ άλλα παιδιά να χτίζουν πρόχειρες κατασκευές όπως τραμπολίνο και αιώρες.

Σε αυτούς τους μαθητές επιτρέπεται να οδηγούν ποδήλατα και σκούτερ, να παίζουν παιχνίδια που απαιτούν σωματική επαφή, να αιωρούνται σε σχοινιά, να κυλιόνται μέσα σε μεγάλα λάστιχα αυτοκινήτου και να δημιουργούν τα δικά τους παιχνίδια. Στους ενήλικες, η όλη κατάσταση φαντάζει σκουπιδότοπος, αλλά στα παιδιά παρέχει άπειρες δυνατότητες ώστε να δημιουργήσουν, να λύσουν προβλήματα, να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους, να παίξουν παιχνίδια ρόλων, να βελτιώσουν την κριτική σκέψη και κυριότερα, να ενισχύσουν τη γνωστική τους ανάπτυξη.

Πολλοί γονείς μπορεί να αναρωτηθούν «Τι στην ευχή συμβαίνει κατά τη διάρκεια του διαλείμματος; Οι υπεύθυνοι δεν ανησυχούν μήπως τραυματιστεί σοβαρά κάποιο παιδί;». Η απάντηση είναι όχι. Όταν ρωτήθηκε για αυτή τη μοναδική εκδοχή του διαλείμματος, ο Διευθυντής BruceMcLachlan απλώς χαμογέλασε και είπε «Βασικά δεν υπάρχουν κανόνες πέρα από αυτούς που φτιάχνουν τα παιδιά». Πως είναι δυνατόν αυτή η προσήλωση στην «απουσία κανόνων» να δημιουργήσει ένα τόσο ωφέλιμο μαθησιακό περιβάλλον μέσα στην τάξη όταν η ελευθερία του διαλείμματος τελειώσει;

Κατά τη διάρκεια της έρευνας που διενεργήθηκε σε αυτό το σχολείο της Νέας Ζηλανδίας, το εκπαιδευτικό προσωπικό ανέφερε πως οι μαθητές ήταν περισσότερο προσηλωμένοι, παρουσίασαν λιγότερα σημάδια νευρικότητας και υπήρξε μια προφανής αύξηση στη συγκέντρωσή τους. Τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας μειώθηκαν, ενώ οι τραυματισμοί παραδόξως ήταν λιγότερο συχνοί.

Μάλλον αυτό το σχολείο, όσο και τα υπόλοιπα που ακολούθησαν το παράδειγμά του κι εφάρμοσαν αυτή την ιδέα, διαθέτουν ένα σπουδαίο μοντέλο για να διεγείρουν την κίνηση και τα σωματικά ερεθίσματα στα παιδιά. Μάλλον αυτό το πρόγραμμα χωρίς κανόνες θα ευοδώσει στο μέλλον καθώς φαίνεται πως το ρίσκο είναι καλό για τους νέους εγκεφάλους. Τα παιδιά χρειάζονται κίνηση: χρειάζονται παιχνίδι φαντασίας, ελεύθερο κι απαλλαγμένο από τους ξενικούς κανόνες των ενήλικων.